برزنامه» دولابچه‌ای نیمه باز » روایتی بر سیل سال 1335 هجری شمسی

 

 متن فوق چکیده ای ا زماجرای سیل مهیب و ویرانگر سال 1335 هجری شمسی را به روایت عزیزانی که در آن زمان حضور داشتند ، توصیف می کند که باعث خرابی و از بین رفتن کلیه آثار تاریخی و ابنیه سنتی روستای " بـــــــــرز  " شد ، سیلی که اگر بوقوع نمی پیوست شاید " برز " یکی از روستاهای بی بدل روزگار فعلی می بود .   سیل سال 35 ابتدا در محله بلا و بعد از سه روز در میون ده بوقوع پیوست . 

 

 

*********************

 

" گنجینه " 

 

شماره : سیزدهم

 

من بی تو دَمـــی قرار ، نتوانم کرد                                 یک شــــــکر تو از هزار ، نتوانم کرد . 


   
« قسمت اول »

 

" سنگ چین ، این لا به لای ، تو در توی "


فقط چهار هفته از فصل تابستان سال سی و پنج سپری شده .

 

 پشت بام ها نَقش فرشی از تُرشاله های نیمه خُشک و گاهی خُشک ، تابان و درخشان ، تَهَّییُج کننده و تسکین بخش ، آرام آرام از زیر تابش نور خورشید نبض می زنند .


گندم زارها چون کبریتی خشک و یا آتشفشانی خاموش در حال " دِرو " .


دسته دسته بر کوله های همت و تلاش ، در " خرمنگاه " و " قلعه " در حال جا خوش کردن بَهر نانی ، گرم وگوارا .

 

مادر بزرگ سحرگاه درب مرغدان را می گشاید ...


 دو سه چند قوتی را برای نهار " دِرو گران " با قاشقی چربی در " کُماجدون ِمسی" جای داده ، در بُقچه نانی با " چَمبره ی " بر سر ...


" رمه ها "  در پی او از " پا  چنار" سوی در راه " سرسول بالا " ...


پدر بزرگِ پیر با عمو حسن دوشادوش مَشت عباس در حال دِرو ....


زیر اجاق ِ روشن ، هیمه ی خشک در حال دود کردن ....


کتری مسی با نمای قیر گون در حال جوش ...


چای تازه ، در قوری ِ بند زده ، در حال دَم ....


رمه ها هرکدام در تکاپوی علفی و شاخهِ برگی ....


ناگه قطره بارانی چند برگونه مادر بزرگ می لغزد ...


وای .... دیگر این آسمان " بُغضش " ترکید ، فصل ، فصل " تُرشاله شُورون " شد ...

 

باید بروم " لایی " بروی این ترشاله ها بیندازم یا " تقیجه های " تلاش را در" نانواخانه " جای دهم ...



آری این " هیمند " استوار هنداتی آنی دارد ...


گویا " بیشه میر ابراهیم " در خلوت و تنهایی قراری دارد بر بی قراری ...


" بیشه عیسی " در سکوت و تنهایی سازی دارد آهنگین ...


" بیشه سه تیرینه " با درختانی قد برافراشته ، دور نمایی تاریک را دید می زند ...


دَرّه " مارآوه " همچو ماری زهراگین در حرکتی باخشم و کینه ...


شیار های " ایوان هیمند " در تدارک آبی ، بهر ویرانی ...


کوه " کُل ِ مُلاّ " با شراکت از سه مرز همجوار در تکا پوی خار و خاشاک ...


با پشت پای بر، یار دیرینه خود " قنات سنگ چین " ...


با آبراهه ی از دره " لاقدمگاه " غُران و چَموش روی سوی " بلاّ " و " پاسنگ " ...

 

 

 


 

                                               "" باز می خوانمت ای "برز " ای اصالت من ""

 

 

 

 

 


" گنجینه "

 

 شماره : چهاردهم

 

 غم غروب و غم غریب وطن بی تو                                      نماز شام غریبان که گفته اند اینست . 
                                                                                                                      
 « قسمت دوم »

 

 " سوسوی ِ ، چراغ بادی ِ ، پاسنگ "

 
آری هندات "هیمند" روان شد .

 
گویا خواب هزار و یک شبِ دره ها ی بی وفا ، غریبانه تعبیرشده و بر مرکب مُراد ، سواره می تازد تا عدم بیافریند .

 
در اولین گُذر، بارگاه زیارتی اهل دل ، گنبد چهار ضلعی " پاسنگ " را که قُبّه چوبی به همراهِ یادمان پنجهِ دستِ ارادت داشت را نشانه رفته .

....

مادر بزرگ در اولین قدم ، فرصت را غنیمت شمرده " چادر شبی " بروی ترشاله ها " وَ لُوو " می کند .

 

به دور دست نظاره میکند بر " دَهَنهِ سنگ چین " اِلهی رحم کن !!!


آسمان دل نگران است " رَگِ تندی " گرفته ، گویا قیامتی برپاست .

 
گوش می سپارد به صدای هَیولای ، نامهمان با آوازی گوش خراش ...


" خدایا قُبّه پاسنگ در تلاطم سیل  ....  ... .... به کجا چنین شتابان ؟......... .. "


بی درنگ خود را از بام به حیاطِ باغچه می رساند ...


درب چوبی را می بندد ، "کُندِه درخت توتین " را با زحمت بر پشت درب می اندازد ، " کُلن " را می کشد ولی دیر شده ...


سیل وارد باغچه خانه شد ، مادر بزرگ را با خارو خاشاک در هم غلتاند .

 

" نَنجون " در تخیل کودکان و فرزندان با رشادتی تام ، خود را با زحمت از دست سیل خلاص کرده به روی " پَل " جای می گیرد .

 

با پای برهنه ، پای بر " تَنگَس ِ " دیوار گذاشته درخت گردوی کنار حیاط را بی مهابا در آغوش گرفته و  بالا میرود و ساعتی در ترس و دلهره می گذرد .

 

از دور نظارمی کند بر این ماتم و عَزا ...


مش حسین آن همسایه سالخورده که درنبرد میان مرگ و زندگی ، چه دلیرانه از سیل می رَهد ...


گوسفندان سیاه وسفید باد کرده ، همسایه که در سیل روانند ...


مرکب پیر مرد کوچه " بلّا " در لابه لای خاشاک و سیل جان می دهد ...


راه ها خراب ، " پَجید ها " ویران ، " پِق ها " ماسه زار ، سیل بند ها همه زخمی ...


و دیگر هیچ ..... !


سراسر آبادی جملگی بر " بلا " و " پاچنار " و " پَل مویز" بر تماشایند .


" سَرِ ده " ، "میون ده " ، " پایین ده " ، " کوچه پَچاد " ، "کوچه حوض خونه " ، " کوچه خرمنگاه " ، " عَبدون و پشت لا " ، کوچه سروین و گریند " ....


همه و همه در ماتم ِ ویرانی انگشت تعجب به دندان می گزند .


همه در جویای حال یکد یگرند ....


در تکاپوی فلانی ...


پس بچه ها ؟...

 

همگی " باغ ِ اَقُر " اند ...

 

بناها تعدادی سالم اند ، اهالی زنده وامید وار ...

 

سجده شکر مهیا می شود .

 

ولی  ...  " کاسهِ پیاله ها  " ، " جاجیم و گلیم " ، " یخدون ومِجری" ، " همدوخته و خِرقه " ، " کجاوه و پالکیها " ...


اتاق و انباری همه وهمه غرق در سیل ...


تلفات فقط تعدادی حَشم ....

 

آری تلنگری ست ... به هوش باشید به گوش باشید ...

 

 

 

                                "" زنده و آباد می مانی ای " بـــــــــــرز " ای جلوه اجدادی ""

 

 

     توضیح :


( در محله " برلا " کنار شرکت تعاونی فعلی سنگ بزرگی به ابعاد حدوداً 3×3متر با شکل هرم ، صاف و صیقل برنگ طوسی روشن با شکافی شیار مانند در پهلوی آن ، از رأس عمود بر قاعده ، که اعتقادی بر آثار شمشیر بوده ، وجود داشت و اهالی با صدق نیت ، قبه و بارگاهی از چوب برای آن ساخته بودند و پنجه آهنینی بشکل دست با پرچم سبزرنگ در بالای آن نصب نموده و شب هنگام فانوسی در آن سوسو می زد . ازاینرو این محله معروف بود به " پاسنگ " )

 


 

 

 

 

" گنجینه "

 

شماره : پانزدهم

 

  مرا به کشمکش خیره باغم تو چه کار ؟                     کـــه تخته پاره توفان کـــه گفتــه اند اینست .
نسیمت آمــد و رؤیـــای دفـــترم آشفت                      نه شعر ، خواب پریشان که گفته اند اینست . 
                                                                                                                    

  " خواب آشفته و سپیده ویرانی "

 

  «قسمت سوم »


بریدن از " اُروسّی " اجدادی ، پشت کردن به یادگار اَبراری ، ویرانی حافظه ها و پستوهای تنهایی ، رحل اقامت در مکان دیگر ...


وای چه سخت است و دشوار .


همه در تکاپو و جمع آوری وسایل زیر گِل و لایی ...


خورجین ها بر پشت چهار پایان ، آهنگ کوچ بلند ...

 

پیر و جوان ، خردوکلان همه و همه در حال کش و واکش اسباب سیل زده .

 

" پَله مویز " و " لاچیون " این پناهگاه یاران قدیم مشتاقانه آغوش میزبانی باز نموده .


هرکس اتاقی ، انباری ، اسطبلی و حصاری  داشت گویا بی نیاز است .


پیرمردی مهربان و پرتلاش ، آن چوپان دیرینه " ده " در صحراهای جنوبی در حال چرای " لودری " های اهالی .

 

گویا بارانی بر وی پدیدار نگشته .


در واپسین ساعات روز ، روی سوی ده می نهد .

 

در ورودی " پشت لا " بوی خاشاکِ سیل مشامش را می آزارد ....

 

پریشانی گوسفندان را حس می کند ....


" سر قنات " صبح هنگام بیراهه نبود ؟ !

 

چرا رمه هایِ " بلا " ، " کوچه میرانه " ، "پله مویز " و " پاچنار" سر در گَم اند ...


بیراهه سوی " سرِ ده " می روند ..


آری هیمند ، بی وفایی کرده .

 

 ...


مادر بزرگ در نگرانی فرزند خود که ساکن عمارت بالا ست ... آن شب را میهمان میشود .

 

جای بسی شگفت !!! " لودری ها " نیز سیل زدهِ و بیراهه به آنجا میرسند ، در طویله همسایه جای داده می شوند .

 

شب دوم مادر بزرگ برای سامان دادن به وسایل به لاچیون برمی گردد .

 

ولی آسمان قرارندارد ، گویا آبستن خطر است .

 

فصل فصل گندم چین و برداشت نیم سال کشاورزی .

 

بارانی در جریان است گاهی تند و گهی خسته ..

 

رَگِ باران و رعد و غرانِ آسمان از دور دست ، گوش هر شنونده ی را تلنگری میزند به تکرار ...... !!!

 

" سر ده " و " تو ده " ول وله یست همه در جابجایی وسایل و زندگی ...

 

" گریند " ، "در هربا " ، " خرمنگاه "، " عبدون "، " سوسلیمون " ، " دَرِ کوره" ، " در حصار " ، " پشت قلعه " ، " کوچه غَوغُون " ، " پچاد " ، "سینه پَل " ، " سینه کاکون " و "قبرستان کهنه " ... در تکا پویند .... چه شده ؟


ساعتی چند از صدای مؤذن " پچاد "  نگذشته .

 

گویا شام غریبان ِ خاطرات کودکی در رود خانه زندگی بی فانوس ، در رؤیایی غریب جای گرفته .

 

حکایت کینه دیرینه " آوَغوز " بیدار شده ، از اُبهت و عظمت " برز " بی قرار است .


صدای شَرق شَرق شکست درختان کهنسال و جوان در " رود ها " به گوش میرسد .

 

فریاد افعی زهر آگین ، درب عمارت بالا را باخشم می کوبد .

 

پیر مرد سالخورده از صدق دل نیتی میکند ، " دوبُر " مادر بزرگ را که ازسیل پَریروز " بلّا " وا مانده ، بر سر راه این میهمان نا بکار ، ذبح میکند " آری سیل به آن سوی دیگر بر می گردد . "


فرصت فرار ، فراهم می شود ، راه سوی " خرمنگاه " در پیش می گیرند .

 

  همه در بالا و کناره ها ، صدایی شکست درختان ، آه و ناله و کمک رادر دل تاریک شب بی نور می شنوند ولی دریغا ، چه کمکی می توان کرد ، سیل امان کمک نمی دهد ...

 

دو مرد و چهار زن در این میان ، جان شیرین خود را در راه گذشت و کمک به خویشان قربانی می کنند .


  جامه عزا بر تن یکایک هم ولایتیها سیاه میشود .

 

ویرانی بی داد می کند ، زیبایی " تالار " ، "عمارتَین" ، " سر ده " ، " تو ده " در کوچه پس کوچه های خیال ، زهر خرده جان می دهند .

 

رادیوی دولتی در دوم مرداد سال 1335 خبر سیل روستای " بـــــــــرز " را با تلفات شش نفرو خرابی دشت ها و مزارع کشاورزی بروی آنتن مخابره می کند .

 

,, روستای "برز" نطنز و چندین پارچه آبادی همجوار در سیل دچار خسارات سنگین شدند ,,

  

 

 

          "" بر قرار و جاوید می مانی ای " برز " ای خاطرات خُفته در کوچه پس کوچه های خیال ِ من ""

 

 

 

 

« قسمتی از خاطرات مرحومه بتول دهقانی ، صبیه میرزا احمد ، از سیل سال سی و پنج ِ " بلاّ " ... روحش شاد »

 

 

 

 

" گنجینه "


شماره  : شانزدهم


کجاست بالش امنی که بر تو سر بنهم               که حسرت سرو سامان که گفته اند اینست   . 


 

« قسمت چهارم »


"جوانه هایی با رخساری از گِل و لای "


تنی لرزان ، جسمی بی جان ، چشمی گریان ، وحشتی بی پایان ، چراغی خاموش ، درختی بی ثمر ، چشمه ی بی آب ، تَلّی ازخاک ، کمری خم ، دلها بی فروغ ، امید ها نا امید ، قرارها بی قرار ....


ستونهای " تالار " یک تنه بر قرار ...


سقف و دیوارها یکسره ویران …


رودخانه هرروز ِ روشن ِ "میون ده " ، در خاموشی و نیستی ...


" برلا " و " گریند " و " پچاد " و " عبدون " در روشنایی هستی …


درختان و دشت و گلزار و خانه های آبادی همه ویران ...


" شش خان باد " بستر ی از  حیرا.. .


کتاب قطور خاطره ها و افسانه ی عظمت و یادها ، بر دفتری از تلخی کینه دیرینه طبیعت ، در صندوقچه نهان ، دفن شد ...


سحرگاه سپری شد ، هوا ستاره کرد ، سپیده سرزد …


 

 آفتاب عالم تاب ، شمشیر بران خود را ، برنیش کوه " آبدراز" نشانه رفت ، برگی جدید برقصه زندگی " بــــرز " هویدا گشت …


درختان تیر و چنار و کبود ، از " رود " تا " سرقنات " از خجالت ِ ناپایداری در برابر سیل ، در صبحی بی فروغ بر خاک نشسته بودن ...


...  نالان و گریان در تکاپوی عزیزان ِ از دست رفته و گذر از این وهله دشوار و سخت .


قوت و آذوقه ها همه از دست رفته ، سُفره ها خالی ، تُغارها همه شکسته ، تنورها همه آبگرفته ، هیزم ها همه تَر ، بدن ها همه بی رمق ، در جستجوی بی فرجام ...


دو سه چند روزی با آفتاب خشک و پس لرزه های سیل ِ خُرد و کوچک و بارانی نرم و تند سپری شد ...

 
شلاق گرم مرداد رطوبت ها را جمع کرد ...

 
اهالی روستاهای پایین دست ، همه در امر هموار کردن راه شوسته سیل زده کمر غیرت بستند .


 

  اولین محموله با ماشین بنز دماغ دار ، نالان و نگران از " ِوشتِه یَمون " بالا آمد .


 

  با باری از آرد و ارزاق ، لباس ، کفش ، پتو ، چراغ ، چادر و روغن نباتی ، اهدایی بازار تهران .

 

شکوفه های خنده و امید را بر سیمای آبادی هدیه داد .


فقط ، چند روزی سپری نشده بود که کمک های غیر نقدی " شیرو خورشید " را روانه آبادی نمود .

   
در میان کمک رسانان یک مرد و زن بیگانه با زبانی نا آشنا ابراز محبت میکردند .

 
ظروفی از قابلمه و ماهی تابه از جنس روی با دسته های چوبی ، لباسهایی پشمی ، چادر بـرزنتی و گندم های غیر وطنی را در میان اهالی به تقسیم مشغول شدند .


امید ها جوانه زد ، آری باز می توان بودن را نشانه رفت .


همت و تلاش پشتوانه مردان و زنان با غیرت گشت ، آبادانی شروع شد .


کارگری رواج یافت ، سیل هجوم مردان ِ کاری از دشتها و ولایات پایین تر به سوی " برز " گسیل یافت .

 
آبادانی دشت ها آغاز شد ، " نَقاله " های ریز و درشت از " دشت کمجون  "  تا  " دَر  ِدَ بّه " بر سینه کوه " وردشت " و " آبدُراز " جای داده شدند .


تنه درختان و شاخه ساران قطع و با زحمتی چند بر کوله های زخم خرده ، روانه انبارهای نیاز شدند .

 
زمین ها را گاهی تا سه متر ارتفاع " وِسه "  گذاشته ، می کندند تا شن و ماسه حاصل از سیل را در بستر زیرین دفن کنند وخاکی بکر را بر روی آورند.

 
تا کرتی بسازند بهر کشت و زرع و زندگانی ....

  

   

 

                  می سرایم هر غزل بر یاد " برز "                  زآن که دل باشد همی دلشاد " برز  ."

 

 

 

 

" گنجینه "

 
شماره : هفد هم


تو را شب ، به عیش و طرب می رود                             چه دانی که برما چه شب می رود؟  
  

  « قسمت پنجم »


" خدا گر زحکمت ببندد دری به رحمت گشاید در دیگری "

 


همه از پی ترس و وحشت ، نا امید از زندگی فردا .

 
در تکاپوی مصرف خورد و خوراک باقی مانده از قبل .


"خمره "های تَه مانده از روغن گاو و گوسفند .

 
" بَسّوُ " ها ی گِلی از " قُرمه " های نیم بَست ، نون های تنور خشک و " کَلگِه کَفتِه "  شده .

 
" مویزها "  ، " سیباله ها " و " الگاله "های خشک شده در جیب نیاز ، همه نا امید از بهر زنده بودن  .

 
اما امید ها جوانه زده ........

 
دشت سرسول این پهنه سرسبز و با صفا ، تنها امیدی در نا امیدیی زندگی ، از گزنده سیل در امان مانده ، اما بی بند و بی آب ،پس چاره ای می بایست ....

 
هوا گرم است بی تاب ...

 
نهال ها رنگی بر رخسار ندارند ...

 
علف ها از شلاق باران ، فرش نقشی شدند ماله کشید ...

 
" مال و حال" بی قوت و بی غذا ...

 
" سیبچه "های کال در پی آب ، بی تابند ...

 
" غوره ِ"ها بهر نیاز برآبی در هسته خیال غوطه وَراند ...

 
گندم زارها هرلحظه شاهدِ "کُرچی " و جوانه ای .....


 

بی مهابا شریک جوب های نیاز ، پیر و جوان در " بند سرسول " اولین ورق ویرانی را پاک می کنند و می سازند .

 
دیواری بنا کردن از جنس "سنگ چین" و " سیل بند " با سابقه ای امروزهِ و به گرمی دوستی ها و خاطره های دیرینه .

 
دوباره " بندی " بنا کردن " نو " .

 
گویا قدرتی دارند از همت تلاش ، چون اجداد و نیاکانشان .

 
"جوب رو " آغاز می شود ، " شاه جوبها " و مسیرهای اصلی و فرعی از وجود ماسه و خاشاک سیل زده پاک می شوند .

 
قطره آبی بر " نهال " های ضعیف و تنومند می کشانند .

 
دشت " پَسُورِجه " را می کارند .

 
جوش و خروش ، ول وله و زندگی ، بار دیگر بر موطن و عزیزان باز می گردد .

 
در خرمنگاه و  قلعه هرروز " خرمن داران " در حال " زیر و رو  " کردن و " باد دادن " سفال های گندم و جو ِ چیده شده ، اما نم زده ازباران سیل دیروز و پریروز ، تا مبادا "سبزی و جوانه" ای بر نان زندگی شان بیدار شود و کِشتِ پاییز و بهاریی  ِ سالشان ، زمستانه گردد .


 

وقت می نویسند از پی " چوم داران " و " قاطرداران "  تا آسیاب داران مهیا و بیدار مانند از پی خُرد کردنِ گندم ، و جاکردن " قَرارِه " های کاه و " جُووال " هایی از پی گندم و جو .

 
تا نانی بـپـزند در نانوا خانه خیال از اطاقی سیاه و قیرگون با حلیمی در دیزی گلی ، بر لب تنور  ِ سَمور .

 
دشت بالا و پائین یکسره با سنگ ها و نقاله ها و خاشاک ناهمگون ، ریشه درختان قطع شده از طغیان طبیعت ، چنگ زنان بر ماسه های سیل نشسته ، در پی دور شدن از نظرها با شرمی وصف ناپذیر ، راهی را برای مخفی شدن می جویند ...

 
همه در آبادانی و تلاش از سپیده خیال تا نگاه های تیره شب در جوش وخروش اند . تا دشت ها تازه گردند .

 
کار و کارگری رونق می گیرد ، با آب و تابی دیگر ، با دستمزدی نان آور ، شبی شش کیلو گندم غیروطنی یا "یک من تبریز " میزان .

 
خانه سازی با سبک جدید و مصالحی از جنس "ختائی" و گچ با پنجره های مهندسی به جای "دریزه" های پنج دری .

 

خشت های نپخته و کاهگِل ، "بخاری" ، "درگاه " و " پرگه " بجای اجاق های هیزمی از " طاقچه " و " رَپ " و "صندوق خانه " و " پَستو  " و " دولابچه " در اوج معماری به بلندای ذهن می رسد .


آری کارخانه  " دَرِِ کوره " رونقی می گیرد ، بی نظیر .


ولی خارج از مسیر رودخانه میون ده ...

 
و گاهاً بر " پَـل مویز " و  " لاچیان " و ....

 
با وعده ساختمانی از طرحی نو " یه دالون دو تا اتاق یه مستراح " در سینه قربستان کهنه و یا دریافت پانزده عدد " گونی سه خطِ " گندم غیر وطنی ، معاوضه ای در قبال خانه ی توخالی ....

 

 

 

 

                          "" به بلندای روزگار ماندگاری ای " بـــرز " ای زخم خرده از کینه طبیعت ""

 

 

 

" گنجینه "


شماره : هجد هم


مالک مُلک وجود ، حاکم ردّ قبول                      هرچه کند جور نیست ، ور تو بنالی جفاست

 

« قسمت ششم »


" لوحی زرّینی ، بر زندگی اجدادی همراه با آبادانی و سرافرازی  "

 


آری ....

 
عظمت ، زیبایی و چیدمان ، " کوچه باغ ها " ، " عمارت " ، " میون ده " ، " حوض خانه " ، " کوشک " ، " سرقنات " ، " پاسنگ " ، " بلاّ "، " پاچنار " ، " کوچه میرانه " و " علی حافظ " در آنی به حکمت والایی دگرگون شد .

 
رود خانه عریض و عمیق " میون ده " با پله کانهای ، ردیف ردیف و " مال رو " های ِ " بغل رو " و " سینه کشی " های خاطره ها ، همه وهمه در دفتری سیل زده با غم عزیزان ِ " سفر کرده " در خاطره ها و یادها به خوابی " نیم قرن و اندی " سپری شد .

 
زمینها ، دشتها و باغچه ها یکی یکی ، آباد و سرسبز شدند ، تهی از بستر " وا مانده " های سیل و غم و غصه های حاصل  .

 
بندهای آبگیری باغات : " لامس " ، " کاکون " ، " بریال " ، " اوزونه " ، " باغچه ها " ، " پلته " ، " مالاله " ، " گزگمار" ، " گله " ، " لاچیون " ، "حوض خونه " ، "روجّهِ " ، "  وَقمی (وقفی) " ، " لاجُرِه " ، " ُملّا قونه " ، " پَل " ، " پارود " و " درب مسجد جمعه " ... ، یکی یکی در جای قدیم و جدید بنا گردیدند و آبیاری شروع شد   .

 
دشت و دمن ، درختان ، نهال های نو پا و سالمند ، گلویی از آب گوارای بعد از سیل را ، تازه کردند و رخساری از خار و خاشاک را شستن  و " نبض حیات " در همه شروع به تپیدن کرد  .

 
قنات ِ " شَفِع " و " رَفع " این دو یادگار بی نظیر و شاهکاری از همت و تلاش اجدادمان را ، دوباره از بستر سیل بیرون کشاندند و حیاتی دیگر دادند " وَه چه زیبا و قشنگ   .

 
روستا با بستری وسیع در گوشه و کنار و حاشیه ، شکل جدید و خاصی گرفت  .

 
ساخت و ساز جدید با طرحی نو در محله قبرستان کهنه برای افراد ی که خانه و کاشانه خود را در سیل از دست داده بودند ، بصورت رایگان شروع شد .

 
پی ریزی با شفته آ هک ، دیوارچینی نو ، رسم های چوبی جدید ، سقف های توفال زده ، سفید کاری باگچ و پنجره های مهندسی ، بسیار زیبا و " دل فریب " بود ، گروهی را از دریافت پانزده عدد گونی سه خط ِ گندم غیر بومی ، محروم کرد .

 
آب شرب ساکنین آینده این محله نو پا ، فکری بود از پس این امر مهم ، از غرب به شرق سینه " کاکون " خط قعری ریختند ، تا آب رودخانه را از چمن به محله قبرستان کهنه بیاورند ، دیوار چینی جوی آب با مصالح کوهی موجود آغاز شد  .

 
دستمزدی از جنس گندم ، ترغیب اهالی را در کارگری جوی دو چندان کرد ، هر شب با دستی پُر " یک من تبریز گندم " ، سفره ها را رونقی خاصی بخشید و شیوه زندگی را تغییر جدیدی داد .

 
آبگیری جوی کاکاون شروع شد ، تا مسیری به خوبی جاری بود .

 
ولی بدلیل عدم دقت در شیب لازم حرکت آب در مکانی " واماند " ، واماند ، واماند و  ... !

 
آتش تند ساخت و ساز خانه های سازمانی و آبرسانی فروکش کرد و کم کم خاموش شد ، درپی بی تدبیری و شاید کج فکری .

 

  « با این سرمایه گذاری نافرجام ، چه پیشرفت های قابلی در انتظار " برز"  بود که میسّر نشد »

 

  مهاجرت از سرعت چشمگیری برخور دار شد ، ورود افراد غیر بومی جهت آبادانی و کار و کارگری به روستا فراوان شد  .

 
وبعد از چند سالی مهاجرت جوانان روستا به شهرها ، جهت تحصیل در مقاطع بالاتر و شاید کار جدید و شهر وشهرنشینی و دوری از موطن و ولایتِ اجدادی .

 
در سطح زندگی عمومی تغییر جدیدی حاصل شد ، رفاه و ترقی در طبقات جامعه روستا نشینی رو به صعودی رفت .

 
چراغ روشنایی " گرد سوز" ، " فانوس" و "چراغ زنبوری" گوشه نشین شدند .

 
جریان برق و روشنایی ، با موتور " دیزلی " همراه با نصب " پایه های " چوبی محلی ( تیرو چنارو کبود ) ، در کوچه و برزن .

 
و گاهی بجای پایه از " رسم " های اضافی بیرون زده ِ سقف ، خانه ها در کوچه مجاور .

 
با نصب "تک مقره چینی " و عبور دو عدد سیم فلزی با روکش نخی یا کنفی با " نور افشانی " تک لامپ های 40 و 60 واتی در هر خانه و شاید گذری در سال 1338 شمسی " نما و جلوه ِ بزرگانه ای " به روستا عطا بخشید  .

 
ساخت منبع و لوله کشی آب و نصب تک شیر در بعضی خانه ها و کوچه های " محله جنوبی " روستا و همچنین ساخت آب انبارهایی با پلّه های متعدد ، همراه با " پاشیری " ساکت و خُنک ، در محله " پاسنگ " و " پَچِهاد " از دیگر پیشرفتهای قابل محسوسی بود در دهه 1340شمسی .

 
ساخت جاده شوسه سراسری و عبور از محله " بلّا " با وسعتی دو چندان و احداث کانال با سنگ های تراشیده و زیبا ، جهت هدایت سیل های فصلی در این محل به سال 1353 از دیگر اقدامات و سیر صعودی آبادی بود .

 
همچنین ساخت دبیرستان در محله " قلعه سرده " با جذب دانش آموزان روستا های همجوار ، در مقطع راهنمایی در سه کلاس مجزا و امکانات پیشرفته روز در عصر خود با " کارگاه فنی " و " آزمایشگاه شیمی " مختصر ، که از دیگر مصادیق پیشرفت " ده " میتوان نام برد در دهه 1340 شمسی .

 
و دهها پیشرفت و آبادانی بعدی و بعدی ، یکی یکی با گذشت سالهای متمادی برای روستای عزیزمان " برز " .

 
البته یاد و خاطره " بزرگان " ، "خیران " و " زحمت کشان " ، این " پیشقراولان " آبادانی و سربلندی به بلندای نامشان بر جریده عالم ، ماندگار است    .

 
خالی از لطف نیست اگر اشاره ای به سیل سال 1366 یعنی سی و یک سال بعد از سیل سال 35 در محله " بلّا " داشته باشیم  .

 
سیلی سهمگین با حجم آب بسیار بالا در فصل تابستان درکانال ِ بلّا گوش تا گوش و  " دلّا دَل "  از آبی گل آلود و سنگهایی ریزو درشت با سرعتی بسیار تند بار دیگر " دشت زادیون " و  " در دبّه " را ویران نمود.

 
اصابت سیل در مسیرکانال ، با لوله های فلزی ، گاهی تا ارتفاع ده متر " فوّاره ای " می ساخت زیبا و غم انگیز و ضرباتی از صخره های نیم تنی ، بر حفاظ ِ " پُل ِ سبزه " و " جوب و جَهر " و رفع خطر از " پُل ِ گـِــلیه " .

 
به جرأت میتوان گفت وجود این کانال ارزشمند از یک حادثه بسیار اسفبار جلو گیری نمود و برای بسیاری از نزدیک ملموس بود ، خصوصاً باز ماندگان سیل دهه سی .

 
در پایان با احترام و تکریم از بزرگان و زحمت کشان و دودمانهای چهره در نقاب خاک فرو برده ، این خطه زجر کشیده از بغض طبیعت را گرامی داشته ، خصوصاً اشخاصی که در آبادانی و رفاه و شناسایی " برز" سهم بسزای داشتند .

 
" صلوات و فاتحه ای نثار شادی روحشان قرائت بفرمایید " .

 

 

""  از یاد و خاطره ها بیرون نمی روی ای " برز" ای زجر کشیده از کینه طبیعت ِبدخصم ""

فرستنده : اکبر چهرزاد


آثاری از سیل سال 1335 محله بلّا یادگاری از گذشته تلخ ویرانی !


برای ثبت نظر خود، باید ابتدا به سیستم وارد شوید